Khuyến khích ý tưởng khoa học mới là một trong những ưu tiên của Bill Gates. (Ảnh: TT&VH)

Tổng số hơn 70 ý tưởng được nhận tiền tài trợ của quỹ này có những dự định nghiên cứu khiến dư luận phải sửng sốt, như sản xuất kẹo cao su phát hiện sốt rét hay mũi điện tử đánh hơi bệnh lao..

Những ý tưởng khác người

Một lượng lớn các nhà khoa học trẻ có nhiều ý tưởng mới lạ trong cuộc chiến chống bệnh truyền nhiễm, nghiên cứu vắcxin... nhưng gặp khó khăn về việc tìm kiếm nguồn tài trợ đã nhận được sự hậu thuẫn của tỷ phú Bill Gates. Ngày 20/10, hơn 70 ý tưởng khoa học táo bạo đã được BMGF đồng ý cấp tiền tài trợ nghiên cứu.

Nhiều ý tưởng nghiên cứu thực sự rất táo bạo. Đơn cử như trường hợp của Udantha Abeyratne ở Trường Đại học Queensland (Australia), người đề xuất sử dụng điện thoại di động để phân tích và chẩn đoán bệnh viêm phổi. Điện thoại sẽ được trang bị phần mềm để ghi lại tiếng ho, tiếng thở, tiếp đó phân tích và đưa ra thông số chẩn đoán xem người vừa nói có bị viêm phổi hay không.

Tương tự là ý tưởng của Margaret Njoroge ở Phòng nghiên cứu Y sinh Uganda - đề xuất việc phát triển loại vắcxin chống sốt rét dành riêng cho các bà mẹ. Vắcxin này sẽ tạo ra kháng thể chống bệnh sốt rét trong sữa mẹ và được chuyển cho trẻ khi chúng bú mẹ.

Trong số các nhà khoa học trẻ có những ý tưởng kỳ lạ nhất phải kể tới Andrew Fung ở Trường Đại học California (Mỹ). Fung hy vọng sẽ sản xuất được một loại kẹo cao su có thể giúp phát hiện sớm bệnh sốt rét khi bệnh nhân... nhai kẹo. Hay như Ranjan Nanda thuộc Trung tâm Quốc tế về biến đổi gen và công nghệ sinh học ở Ấn Độ, tác giả của ý tưởng tạo ra chiếc mũi điện tử để thu thập và phân tích hơi thở người nhằm xác định bệnh lao.

Thay đổi tư duy

Mỗi dự án “điên rồ” kể trên sẽ nhận được sự tài trợ ban đầu khoảng 100.000 USD của BMGF trong khuôn khổ chương trình Grand Challenges Explorations (tạm dịch: Những khám phá mang tính thách thức lớn). Những người này sẽ có cơ hội nhận tiếp 1 triệu USD tiền tài trợ nếu dự án của họ thành công.

Trái ngược với các phương thức tài trợ thông thường, BMGF không yêu cầu ứng cử viên xin tài trợ phải có những công trình đồ sộ. Muốn được nhận tiền tài trợ, họ chỉ cần trình ra một lá đơn dài 2 trang, nêu ý tưởng nghiên cứu và không cần phải có dữ liệu ban đầu để chứng minh tính thực tiễn của ý tưởng. BMGF hy vọng lối tiếp cận này sẽ khuyến khích các ý tưởng khoa học “điên rồ” nhất, hiện vẫn chưa được ai chứng minh hoặc tiếp cận nghiên cứu.

“Trong tư duy có những lúc ta cần một cuộc cách mạng thay vì một tiến trình đi lên từ từ. Vấn đề là chúng ta bị khóa chặt vào những lối tư duy chính thống. Điều đó ngăn chúng ta suy nghĩ theo những lối tư duy mới” - tiến sĩ Tachi Yamada, Chủ tịch Chương trình Chăm sóc sức khỏe của BMGF và là thành viên Ban tuyển chọn các ý tưởng, giải thích.

Yamada cho biết ông và Bill Gates, cũng nằm trong Ban tuyển chọn, đã chấp nhận thực tế rằng 90% ý tưởng có thể thất bại. Thậm chí có cả những kẻ bốc phét chủ tâm “xài chùa” tiền tài trợ. Tuy nhiên, tỷ lệ thành công của các ý tưởng dù rất nhỏ cũng là điều đáng khích lệ.

“Chúng tôi tin rằng một sự cách tân thực sự là cần thiết. Một số ý tưởng có vẻ xa vời nhưng có ranh giới khá rõ ràng giữa sự điên rồ và những điều hoàn toàn mới mẻ” - ông nói.

Khuyến khích những người trẻ

Tháng 5 năm nay, BMGF cũng đã trao tiền cho hơn 80 dự án nghiên cứu khoa học đặc biệt, với những ý tưởng độc đáo như sản xuất cà chua chứa kháng sinh, gà chống cúm, thiết bị cầm tay phát hiện ký sinh trùng sốt rét trong máu. Đó còn là ý tưởng biến đổi muỗi cái để chúng không tìm đốt con người, sử dụng những con bò đã được tiêm chất chống sốt rét khiến khi muỗi hút máu bò thì nó sẽ bị tiêu diệt hoặc mất khả năng truyền bệnh, sử dụng laser để tăng hiệu quả của thuốc...

Điều đáng chú ý là trong đợt trao tài trợ mới, nhiều nhà khoa học trẻ đã được lựa chọn. Đây có thể xem là một biến đổi lớn về tư duy trong hoạt động nghiên cứu khoa học bởi trước kia, đối tượng nhận được tài trợ thường chỉ là các nhà nghiên cứu giàu kinh nghiệm. Yamada nói rằng giới khoa học trẻ có rất nhiều cơ hội nhận được sự ủng hộ của BMGF.

Theo Andrew Serazin, Giám đốc Chương trình sức khỏe toàn cầu thuộc BMGF, mọi ứng cử viên đều có cơ hội được nhận tài trợ. “Bất kỳ ai cũng có thể nộp đơn xin tài trợ và chúng tôi sẽ đánh giá các ý tưởng của một người từng đoạt giải Nobel ngang hàng với một học sinh trung học. Điều tuyệt vời là chúng tôi có thể tiếp cận các nhà nghiên cứu trẻ, những người thường bị loại khỏi các tiến trình xem xét tài trợ nghiên cứu” - ông nói.

Được biết đây là lần thứ 3 chương trình Grand Challenges Explorations cung cấp tài trợ cho các nhà nghiên cứu. Tới nay đã có 262 nhà nghiên cứu đại diện cho 30 nước được nhận tiền tài trợ. Vòng tài trợ lần này tập trung vào việc nghiên cứu những biện pháp rẻ tiền để phát hiện bệnh truyền nhiễm, các phương tiện phát hiện và điều trị bệnh sốt rét, vắcxin mới và những cách tăng cường hệ thống miễn nhiễm của cơ thể người.

Theo TTCN/ TT&VH/ Vietnam+.